NETWORKING CƠ BẢN VỚI LINUX ( PHẦN 1)

Khi bạn bước chân vào thế giới Linux – dù là quản trị hệ thống, DevOps hay bảo mật – thì networking là kỹ năng bắt buộc. Mọi kết nối, dịch vụ, hay gói tin đều đi qua lớp mạng. Và nếu không hiểu cách Linux xử lý mạng, bạn sẽ nhanh chóng “lạc trôi” trong những lỗi không đầu không cuối.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu ba công cụ huyền thoại: ifconfig, ip, và netstat – bộ ba lệnh nền tảng giúp bạn kiểm soát, giám sát và xử lý các vấn đề mạng trong Linux.

1. ifconfig – công cụ “huyền thoại” của quản trị viên mạng

 

Trước khi có ip, ifconfig là “vua” của thế giới network trên Linux. Lệnh này nằm trong gói net-tools và được dùng để:

Xem thông tin các interface mạng (eth0, wlan0, lo, v.v.)

Cấu hình địa chỉ IP tĩnh, subnet mask

Bật/tắt card mạng

Ví dụ:

ifconfig eth0

sẽ hiển thị địa chỉ IP, MAC, MTU và trạng thái của card mạng eth0.

Muốn gán IP mới cho interface? Rất đơn giản:

sudo ifconfig eth0 192.168.1.10 netmask 255.255.255.0 up

Tuy nhiên, hiện nay ifconfig đã bị xem là lỗi thời, vì nhiều bản Linux mới (như Ubuntu 20.04+) đã loại bỏ net-tools mặc định. Vậy nên, chúng ta chuyển sang người kế nhiệm mạnh mẽ hơn: lệnh ip.

2. ip – công cụ “tất cả trong một” cho quản trị mạng hiện đại

 

ip thuộc gói iproute2, là phiên bản nâng cấp, gọn gàng và chuẩn mực hơn ifconfig. Nó cho phép bạn quản lý không chỉ interface, mà còn route, rule, và thậm chí cả tunnel.

Một vài ví dụ cơ bản:

Xem tất cả interface:

ip addr show

Gán IP cho interface:

sudo ip addr add 192.168.1.100/24 dev eth0

Bật/tắt card mạng:

sudo ip link set eth0 up
sudo ip link set eth0 down

Xem bảng định tuyến (routing table):

ip route show

ip có cú pháp logic và dễ mở rộng hơn, giúp các admin quản lý mạng trong môi trường container, ảo hóa và cloud hiệu quả hơn.

 

3. netstat – công cụ giám sát kết nối và port

 

Khi bạn muốn biết server của mình đang “nói chuyện” với ai, hoặc dịch vụ nào đang chiếm port 80, netstat chính là cứu tinh.

Một vài lệnh cơ bản:

netstat -tuln

→ Hiển thị tất cả port đang mở (TCP/UDP) và trạng thái lắng nghe.

netstat -anp | grep 80

→ Tìm tiến trình đang chiếm port 80.

Tuy nhiên, tương tự ifconfig, netstat cũng dần được thay thế bằng ss – công cụ nhanh và chính xác hơn, nằm trong cùng gói iproute2.

Ví dụ tương đương:

ss -tuln
ss -anp | grep 80

Dù bạn dùng ifconfig, ip hay netstat, điều quan trọng là hiểu cách Linux vận hành mạng ở tầng gốc:

• Interface hoạt động ra sao?
• IP được gán ở đâu?
• Gói tin đi theo route nào?
• Dịch vụ nào đang lắng nghe trên port nào?

Hiểu rõ những điều này sẽ giúp bạn xử lý sự cố nhanh, triển khai server mượt, và đặc biệt là tự tin khi bước vào các vai trò như System Admin, DevOps Engineer, hay Network Specialist.